Το τοπίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το χρόνο. Η κάθε στιγμή που περνά, η θέση του Ήλιου, η κίνηση των σύννεφων, η Άνοιξη, το Καλοκαίρι, το Φθινόπωρο, ο Χειμώνας μεταμορφώνουν το τοπίο. Κάθε φορά που επισκέπτεσαι έναν τόπο, η εικόνα που βλέπεις είναι μοναδική. Αναπαραστάσεις του φυσικού χώρου από τις αρχές της ανθρώπινης ιστορίας. Κάθε εποχή το προσέγγισε το τοπίο με διαφορετικό τρόπο. Στην εποχή μας η φωτογραφία και ο κινηματογράφος χρησιμοποιούν το τοπίο είτε σαν βάση για την οργάνωση της αφήγησης, είτε σαν κυρίαρχο θέμα. Υπάρχουν πολλές κινηματογραφικές ταινίες που πραγματεύονται το θέμα του τοπίου η κάθε μία με το δικό της τρόπο. Από την ταινία του Ki-Duk Kim, Spring, Summer, Fall, Winter… and Spring αυτό που θυμάμαι περισσότερο είναι ένα μικρό ξύλινο δωμάτιο επάνω σε μία πλατφόρμα να επιπλέει στο κέντρο μιας λίμνης περιστοιχισμένης από βουνά. Η έμφαση που έχει δώσει ο σκηνοθέτης στη φωτογραφία και την καταγραφή της επίδρασης που έχει η εναλλαγή των εποχών στο τοπίο όπως και το συναίσθημα του πόσο μικρός και ασήμαντος είναι ο άνθρωπος μπροστά στο μεγαλείο της φύσης με έκανε να ξανασκεφτώ το ζήτημα της δικής μου επιλογής…
Γιατί το τοπίο;
Η ερώτηση είναι λίγο παραπλανητική γιατί δεν αναφέρεται σε ένα φιλοσοφικό ερώτημα πάρα σε μία εσωτερική αναζήτηση που προκύπτει από την προσπάθεια να ερμηνεύσω τα τελευταία μου έργα. Αρχικά το θέμα που προσπαθούσα να απεικονίσω με τη ζωγραφική και τη φωτογραφία είχε να κάνει με έναν εσωτερικό αρχιτεκτονικό χώρο, ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα απομόνωσης-προστασίας του ατόμου από το περιβάλλον. Ένα χώρο κατασκευασμένο, φανταστικό η πραγματικό, που για πολλά χρόνια αναζητούσα χαμένος μέσα σε αρχιτεκτονικά ερείπια. Εκεί κυνηγούσα να βρω τα ίχνη μίας ανθρώπινης παρουσίας, σημάδια αποτυπωμένα στον χώρο μία αίσθηση κάποιας δραστηριότητας.
Εξερεύνησα μακρινούς διαδρόμους, δωμάτια με φθαρμένους τοίχους, παράθυρα κλειστά με το λιγοστό φως να προσπαθεί να εισβάλει στον ερειπωμένο χώρο. Υπήρχαν όμως και οι περιπτώσεις που ένα παράθυρο ήταν ορθάνοιχτο, μια ματιά προς τα έξω. Μια διέξοδος από τον απομονωτικό εσωτερικό χώρο. Το πλαίσιο του παραθύρου λειτουργεί σαν όριο απομονώνοντας ένα τμήμα της φύσης παρουσιάζοντας το σαν μία αυτόνομη εικόνα. Λειτουργεί σαν μία φωτογραφική μηχανή με την μόνη διαφορά ότι το φιλμ είσαι εσύ. Η δισυπόστατη φύση του ανοιχτού παραθύρου, η λειτουργία σαν φωτογραφικό κάδρο και η δίοδος από τα μέσα προς τα έξω, με οδήγησαν μακριά από το σκοτεινό εσωτερικό, στην απεραντοσύνη της φύσης. Από τις αναζητήσεις χαραμάδων που επέτρεπαν να διεισδύσει ένα λιγοστό φως σε ένα διαλυμένο εσωτερικό, στεκόμουν μπροστά σε ένα μεγαλειώδες παιχνίδι χρωμάτων, υφών και σχημάτων.
Το τοπίο είναι μια αυθαίρετη έννοια γιατί δεν περιλαμβάνει την ολότητα της φύσης πάρα ένα απόσπασμά της που το λαμβάνουμε σαν φύση όταν δεν εμπλεκόμαστε μαζί του με γεωργικές η άλλες παραγωγικές διαδικασίες. Ο καλλιτέχνης παρατηρώντας τη φύση απομονώνει ένα τμήμα της χρησιμοποιώντας αισθητικά κριτήρια σε μία προσπάθεια να καταγράψει τον ψυχικό τόνο του τοπίου. Αυτός ο ψυχικός τόνος λειτουργεί συνδετικά με τον θεατή διεγείροντας τον ψυχικό του κόσμο ενοποιώντας τα επιμέρους εικονιζόμενα στοιχεία με το όλον της φύσης δημιουργώντας αισθήματα που θα είχε αν βρισκόταν εκεί.
Η επαφή μου με το τοπίο με οδήγησε μακριά από τα σκοτεινά εσωτερικά σε έναν νέο κόσμο. Από την έρευνα του ανθρώπινου ίχνους σε έναν εγκαταλελειμμένο χώρο βρέθηκα να αναζητώ τον ψυχικό τόνο του μεγαλειώδους της φύσης και με την διαδικασία της φωτογραφικής καταγραφής να δημιουργώ φωτογραφικά τοπία με σκοπό να μεταφερθεί αυτός ο ψυχικός τόνος στον θεατή θυμίζοντας του τη σύνδεση μεταξύ του ανθρώπου και της φύσης που όμως ξεχάστηκε όταν απομονωθήκαμε στις πόλεις που κατασκευάσαμε.
Χρίστος Σιμάτος